متن
برترها را بزرگ مدار، تا مردمان به ستیزه برنخیزند.
کالاهای کمیاب را ارج مگذار، تا دزدان پدید نیایند.
آنچه را هوسانگیز است آشکار مکن، تا دلها آشفته نگردند.
از این رو، فرزانه چنین فرمان میراند:
دلها را تهی میسازد و شکمها را سیر.
خواستها را سست میکند و استخوانها را محکم.
مردمان را همواره بیدانش و بیخواهش نگه میدارد،
تا زیرکان جرأتِ دستیازی نیابند.
بیعمل عمل کن،
آنگاه چیزی نیست که سامان نیابد.
توضیح
این فصل نقدی صریح بر شیوههای متداول حکومتداری و ارزشهای اجتماعی است که بر رقابت و انباشت تأکید دارند. لائوتزه برخلاف سنتهای کنفوسیوسی که بر تمجید از «فضیلت» و ارتقای نخبگان اصرار داشتند، هشدار میدهد که بزرگ داشتنِ استعدادهای خاص، بذر حسادت و درگیری را در جامعه میپاشد. وقتی جامعه برای اشیاء نایاب ارزش کاذب قائل شود، طمع و دزدی متولد میشود. در واقع، بسیاری از آشفتگیهای اجتماعی ریشه در تحریکِ میل و قیاسِ دائمی دارد.
استعارههای «تهی کردن دل» و «سیر کردن شکم» در اینجا بسیار کلیدی و اغلب بدفهمیده شدهاند. در تفکر چین باستان، «دل» (Xin) جایگاه فکر، اراده و هیجانات است. تهی کردن دل به معنای پاک کردن ذهن از پیشداوریها، تعصبات و جاهطلبیهای بیپایان است، نه ابله کردن مردم. در مقابل، «سیر کردن شکم» و «محکم کردن استخوان» اشاره به بازگشت به نیازهای بنیادین، سلامتی جسمانی و استواریِ وجودی دارد. فرزانه میکوشد مردم را به سادگیِ اولیه بازگرداند، جایی که «دانش» به معنای حیلهگری و نقشههای پیچیده برای سودجویی وجود ندارد. پایان فصل به اصل «وو-وی» باز میگردد: اگر حاکم از دستکاریِ مصنوعی امور و تحریکِ امیال مردم دست بردارد (عملِ بیعمل)، نظم خود به خود و به صورت ارگانیک برقرار میشود.
متن اصلی
不尚賢，使民不爭；
不貴難得之貨，使民不為盜；
不見可欲，使民心不亂。
是以聖人之治，虛其心，實其腹，
弱其志，強其骨。
常使民無知無欲。
使夫智者不敢為也。
為無為，則無不治。
ترجمه انگلیسی
Not praising the worthy
prevents contention.
Not valuing rare treasures
keeps people from theft.
Not displaying what’s desirable
keeps the heart from confusion.
So the wise soul governs
by emptying the heart
and filling the belly,
weakening ambition
and strengthening the bones.
Keep people without cunning
and without desire,
so that the clever ones dare not interfere.
Act without doing;
work without effort.
Rule by not ruling,
and nothing will be out of order.